W sakramencie pokuty Bóg przebacza grzechy popełnione po chrzcie świętym, przez rozgrzeszenie kapłańskie. Sakrament ten nazywany także:
? sakramentem nawrócenia;
? spowiedzią świętą, lub
? sakramentem pojednania.
Sakrament pokuty sprawowany jest:
? przed każdą Mszą św.
? w pierwszy piątek miesiąca
Sakrament pokuty ustanowił Pan Jezus w dniu zmartwychwstania, gdy stanął wśród Apostołów w Wieczerniku, tchnął na nich i powiedział:
?Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane? (J 20, 19-23).
Sakrament pokuty składa się z trzech aktów penitenta oraz z rozgrzeszenia kapłańskiego.
Aktami penitenta są:
? żal za grzechy
? spowiedź przed kapłanem
? postanowienie wypełnienia zadośćuczynienia
Żal za grzechy (skrucha) jest to boleść duszy z powodu obrażenia Pana Boga, najlepszego Ojca. Jeżeli źródłem żalu jest miłość do Boga, wtedy żal jest „doskonałym”; jeśli opiera się na innych motywach, wtedy nazywamy go „niedoskonałym”.
Spowiedź święta jest to wyznanie przed kapłanem wszystkich grzechów ciężkich, których penitent jeszcze nie wyznał, a które przypomniał sobie po starannym zbadaniu swego sumienia. Wyznanie grzechów powszednich nie jest samo w sobie konieczne, niemniej jest przez Kościół żywo zalecane.
Kapłan na spowiedzi zadaje penitentowi wypełnienie pewnych czynów „zadośćuczynienia” lub „pokuty”, by wynagrodził szkody spowodowane przez grzech i postępował w sposób godny ucznia Chrystusa.
Po wyznaniu grzechów z żalem, penitent otrzymuje pouczenie i pokutę, po czym kapłan udziela rozgrzeszenia, wypowiadając słowa:
?Bóg Ojciec miłosierdzia, który pojednał świat za sobą przez śmierć i zmartwychwstanie swojego Syna i zesłał Ducha Świętego na odpuszczenie grzechów, niech ci udzieli przebaczenia i pokoju przez posługę Kościoła. I ja odpuszczam tobie grzechy w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego? Amen.
Skutkami duchowymi sakramentu pokuty są:
? pojednanie z Bogiem, przez które penitent odzyskał łaskę Bożą,
? pojednanie z Kościołem,
? darowanie kary wiecznej, związanej z grzechami śmiertelnymi,
? darowanie, przynamniej częściowe, kar doczesnych, będących skutkiem grzechów,
? pokój i pogoda sumienia oraz pociecha duchowa,
? wzrost sił duchowych do walki ze złem.